Nederland heeft de naam dat het voorop loopt als het gaat om de inzet van ICT in het onderwijs. Maar onderwijsvernieuwing is een lastig iets. Innovatiegoeroes als Michael Fullan hebben daar boeken vol over geschreven. Telkens weer blijkt het nog niet zo eenvoudig om tot succesvolle vernieuwing te komen.
Cynisme ligt op de loer
Het gevaar van niet-succesvolle onderwijsvernieuwingen is dat docenten en leerlingen cynisch worden bij een volgend vernieuwingstraject. Eén van de belangrijkste elementen om er voor te zorgen dat vernieuwingen wel breed gedragen worden, is zorg dragen voor eigenaarschap. Want de rol van de docent die met de onderwijsvernieuwing te maken zal krijgen, is van meet af aan bepalend voor het succes.
Start bij dag 1
OKT-model (Plomp, 1982)
Het meer dan 35 jaar oude onderwijskundig technologisch model (OKT model) van Tjeerd Plomp van de Universiteit Twente heeft vele studenten onderwijskunde geleerd dat de implementatie van een onderwijskundige interventie start bij dag 1. Dat deze regel nog steeds zeer waardevol is, laat de populariteit en het succes van een recenter model zien: het Design Research model, wat onder andere door Jan van de Akker in Nederland bekendheid heeft gekregen. De aanpak stelt voor dat succesvolle onderwijsvernieuwingen interdisciplinair georganiseerd moeten worden, waarbij onderzoekers, onderwijs-ontwerpers en praktijkdeskundigen samenwerken om vernieuwingen vorm te geven.
Praktijkdeskundigheid docenten
De ontwerprichtlijnen die deze vorm van praktijkgericht onderzoek opleveren, bieden een grotere kans op succes van de onderwijsvernieuwing, vanwege het eigenaarschap en de praktijkdeskundigheid van de docenten, in combinatie met de systematische aanpak die ontwerpers en onderzoekers hanteren. De rol die formatieve evaluatie in dit geheel heeft, vormt een belangrijk element. Om tot een onderwijsvernieuwing te komen die relevant, consistent, bruikbaar en effectief is, moeten experts en (toekomstige) gebruikers in de gelegenheid zijn om op ontwerpen te reageren, of deze uit te proberen.
Nauwe samenwerking
Die school die succesvol het onderwijs wil vernieuwen en de uitgever die succesvol zijn onderwijsaanbod wil innoveren, zullen naar wegen moeten zoeken om in nauwe samenwerking met de docenten en leerlingen tot spannende, vernieuwende, werkbare en effectieve oplossingen te komen. De rol van ICT hierin zal de komende jaren alleen maar groter worden.